گفت و گو با دکتر عباس صحافیان متخصص ارتودنسی

گاهی پیش می‌آید دندان‌ها به ترتیب و در محل خود رشد نمی‌کنند. مثلا دندان نیش بالاتر از محل اصلی بیرون می‌زند یا روی دندان دیگری سوار می‌شود. ترتیب دندان‌ها روی زیبایی اثر مستقیمی دارد و این مساله گاهی باعث نگرانی والدین است. چه زمانی برای جراحی و ارتودنسی باید مراجعه کرد؟ این کار واقعا لازم است؟ از دکتر عباس صحافیان، متخصص ارتودنسی و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد در مورد علت به هم ریختگی ترتیب دندان‌ها در برخی افراد و نحوه درمان این مساله و بهترین زمان آن سوال کردیم.

سلامت: چرا گاهی دندان‌ها سر جای خود رشد نمی‌کنند و پس و پیش یا در حفره‌هایی غیر از دهان می‌رویند؟

به هم ریختگی ترتیب دندان‌ها و رویش دندان در حفره‌های دیگر دهان خیلی پدیده نادری نیست. وقتی اندازه دندان‌ها با اندازه قوس فکی متناسب نیست، دندان‌ها به ترتیب و کنار هم رشد نمی‌کنند؛ یعنی اگر فردی فک کوچکی دارد، دندان‌هایش باید ظریف باشد. کودکی که دندان درشت را از پدر و فک کوچک را از مادر به ارث می‌برد، دندان‌هایش عقب و جلو رشد می‌کنند. گاهی نیز به صورت ارثی این مشکل در خانواده شایع است و تمام اعضا دندان‌هایشان کج و عقب و جلو درمی‌آید. گاهی هم در موارد نادرتر به دلیل بیماری، دندان از محل اصلی خود حرکت می‌کند مثلا توموری بدخیم یا خوش‌خیم کنار ریشه به مرور که بزرگ می‌شود، دندان را به سمت سقف دهان یا سینوس فک بالا، گونه یا حفره بینی هل می‌دهد. گاهی نیز دندان به موقع رشد نمی‌کند و اطراف فک به صورت مخفی باقی می‌ماند.

سلامت: مسلما فک کوچک را نمی‌توان بزرگ کرد و دندان‌ها را در آن جا داد! عقب و جلو بودن دندان‌ها یا دندان مخفی را چطور برطرف می‌کنند؟

برای درمان لازم است اول فرد معاینه شود بعد با رادیوگرافی‌های مخصوص 3 بعدی مکان دقیق دندان مشخص می‌شود. اگر دندان مخفی است، حتی اگر سالم باشد و جای خطرناکی نباشد، بهتر است آن را در فک نگه نداشت و با مراجعه به جراح فک و صورت آن را درآورد زیرا به ندرت دیده شده دندان مخفی داخل فک ایجاد مشکل می‌کند. وقتی دندان‌های اضافی جراحی شد، با انجام ارتودنسی دندان‌ها را مرتب می‌کنند.

سلامت: عقب و جلو بودن دندان‌ها فقط از نظر زیبایی مشکل ایجاد می‌کند؟

به هم ریختگی نظم دندان‌ها ظاهر را نازیبا می‌کند اما هدف اصلی ما زیباسازی نیست بلکه طبیعی‌ کردن رابطه دندان‌های بالا و پایین است. روی دندان‌ها فرورفتگی و برجستگی‌هایی وجود دارد. به عبارتی، دندان‌ها مثل چرخنده‌ها یک رابطه تعیین شده دارند. هر دندان باید در فک بالا مقابل دندان مخصوص خود در فک پایین قرار بگیرد تا این فرورفتگی‌ها در هم قرار بگیرند. اگر به هر علت نظم دندان‌ها به هم بریزد، این رابطه طبیعی از بین می‌رود و فرد به راحتی نمی‌تواند غذا بجود، غذایش خوب هضم نمی‌شود یا دندان‌ها ساییده و عمردندان‌هایشان کوتاه می‌شود.

سلامت: از چه سنی باید برای مرتب کردن دندان‌ها و جراحی دندان‌های اضافه اقدام کنیم؟

حدود 5/8 سالگی سن مناسبی برای درمان مشکلات فک و به هم ریختگی دندان‌هاست. در این سن 4 دندان جلوی بالا و پایین و 4 دندان آسیاب در دهان است و پزشک می‌تواند حدس بزند این فرد به درمان نیاز دارد یا نه. گاهی برخی افراد صبر می‌کنند فرزندشان بالغ شود بعد مراجعه می‌کنند اما این زمان دیر است. بهترین سن برای درمان حدود 10 سالگی است.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی هفته سلامت