اعمال شب و روز نیمه شعبان

شب نیمه شعبان، شب بسیار مبارکى است. از امام جعفر صادق علیه السلام روایت است که از امام محمدباقرعلیه‌السلام در مورد فضیلت شب نیمه شعبان سؤال شد؛ امام فرمود آن شب بعد از لیلة القدر افضل شب‌ها است.

در آن شب خداوند به بندگان، فضل خود را عطا مى‌فرماید و ایشان را به منّ و کرم خویش مى‌آمرزد.

پس سعى و کوشش کنید در تقرّب جستن به سوى خداى تعالى در آن شب، که آن شبى است که خدا قسم یاد فرموده به ذات مقدس خود که سائلى را از درگاه خود تا زمانی که مطلب گناهی را درخواست نکند؛ دست خالى برنگرداند. و آن شبى است که قرار داده حق تعالى آن را از براى ما به مقابل آن که قرار داده شب قدر را براى پیغمبر ما صلّى اللّه علیه و آله. پس کوشش کنید در دعا و ثنا بر خداى تعالی و از جمله برکات این شب مبارک آن است که ولادت با سعادت حضرت صاحب عصر امام زمان ارواحنا له الفداء در سحر این شب سال دویست و پنجاه و پنج در سامراء واقع شده و باعث مزید شرافت این شب مبارک شده است .

براى این شب چند عمل وارد شده است:

1- غسل، که باعث تخفیف گناهان مى‌شود.

2- احیاء این شب به نماز و دعا و استغفار. و در روایت است که هر کس این شب را احیا دارد؛نمیرد دل او در روزى که دل‌ها بمیرند.

3- زیارت امام حسین علیه السلام است که افضل اعمال این شب و باعث آمرزش گناهان است و هر کس بخواهد با او مصافحه کند روح صد و بیست و چهار هزار پیغمبر زیارت کند آن حضرت را در این شب و اقلّ زیارت آن حضرت آن است که به بامى برآید و به جانب راست و چپ نظر کند پس سر به جانب آسمان بلند کند و زیارت کند آن حضرت را به این کلمات: "السّلام علیْک یا ابا عبْداللّه، السّلام علیْک و رحْمةاللّه و برکاته." و هر کس در هر کجا باشد در هر وقت که آن حضرت را به این کیفیت زیارت کند امید است که ثواب حجّ و عمره براى او نوشته شود .

4- خواندن دعایی که شیخ و سیّد نقل کرده‌اند و به منزله زیارت امام زمان صلوات الله و سلامه علیْه است.

اللّهمّ بحقّ لیْلتنا (هذه) و موْلودها و حجّتک و موْعودها الّتى قرنْت الى فضْلها فضْلاً فتمّتْ کلمتک صدْقاً و عدْلاً لا مبدّل لکلماتک ولا معقّب لایاتک نورک الْمتالّق و ضیاّؤک الْمشْرق و الْعلم النّور فى طخْیاّء الدّیْجور الْغائب الْمسْتور جلّ موْلده و کرم محْتده والْملاّئکة شهّده واللّه ناصره و مؤیّده اذا آن میعاده والْملاّئکة امْد اده سیْف اللّه الّذى لا ینْبوو نوره الّذى لا یخْبو و ذوالْحلْم الّذى لا یصْبوا مدار الّدهْر و نوامیس الْعصْر و ولاة الاْمْر والْمنزّل علیْهمْ ما یتنزّل فى لیْلة الْقدْر و اصْحاب الْحشْر والنّشْر تراجمة وحْیه و ولاة امْره و نهْیه اللّهمّ فصلّ على خاتمهْم و قآئمهم الْمسْتور عنْ عوالمهمْاللّهمّ و ادْرک بنا اءیّامه وظهوره وقیامه واجْعلْنا منْ انْصاره واقْرنْ ثارنابثاره واکْتبْنا فى اعْوانه و خلصاّئه و احْینا فى دوْلته ناعمین و بصحْبته غانمین و بحقّه قآئمین و من السّوّء سالمین یا ارْحم الرّاحمین والْحمْدللّه ربّ الْعالمین و صلواته على سیّدنا محمّدٍ خاتم النّبیّین و الْمرْسلین و على اهْل بیْته الصّادقین و عتْرته النّاطقین والْعنْ جمیع الظّالمین واحْکمْ بیْننا و بیْنهمْ یا احْکم الْحاکمین .النّاطقین والْعنْ جمیع الظّالمین واحْکمْ بیْننا و بیْنهمْ یا احْکم الْحاکمین .

5- دعای تعلیم داده شده از حضرت صادق علیه السلام در شب نیمه شعبان .

اللّهمّ انْت الْحىّ الْقیّوم الْعلىّ الْعظیم الْخالق  الرّازق الْمحْیى الْممیت الْبدىّء الْبدیع لک الْجلال و لک الْفضْل و لک الْحمْد و لک الْمنّ و لک الْجود و لک الْکرم و لک الاْمْر و لک الْمجْد و لک الْشّکْر وحْدک لاشریک لک یا واحد یا احد یا صمد یا منْ لمْ یلدْ و لمْ یولدْ و لمْ یکنْ له کفواً احدٌ صلّ على محمّدٍ و آل محمّدٍ واْغفرْ لى وارْحمْنى واکْفنى  ما اهمّنى واقْض دیْنى و وسّعْ علىّ فى رزْقى فانّک فى هذه اللّیْلة کلّ امْرٍ حکیمٍ تفْرق و منْ تشاّء منْ خلْقک ترْزق فارْزقْنى و انْت خیْر الرّازقین فانّک قلْت و انْت خیْر الْقاّئلین النّاطقین واسْئلوا اللّه منْ فضْله فمنْ فضْلک اسْئل و ایّاک قصدْت وابْن نبیّک اعْتمدْت و لک رجوْت فارْحمْنى یا ارْحم الرّاحمین.

6- خوانده شود؛ دعایی که حضرت رسول صلى الله علیه و آله در این شب مى خواندند:

اللّهمّ اقْسمْ لنا منْ خشْیتک ما یحول بیْننا و بیْن معْصیتک و منْ طاعتک ما تبلّغنا به رضْوانک و من الْیقین ما یهون علیْنا به مصیبات الدّنْیا اللّهمّ امْتعْنا باسْماعنا و ابْصارناو قوّتنا ما احْییْتنا واجْعلْه الْوارث منّا واجْعلْ ثارنا على منْ ظلمناوانْصرنا على منْ عادانا ولا تجْعلْ مصیبتنا فى دیننا ولا تجْعل الدّنْیا اکْبر همّنا ولا مبْلغ علْمنا ولا تسلّطْ علیْنا منْ لا یرْحمنابرحْمتک یا ارْحم الرّاحمین.

و این دعاى جامع کاملى است و خواندن آن در اوقات دیگر نیز غنیمت است و از عوالى اللئالى نقل شده که حضرت رسول صلّى اللّه علیه و اله همیشه این دعا را مى‌خواندند.

7- صلوات هر روز را که در وقت زوال وارد شده خوانده شود.

8- دعاى کمیل را که در این شب وارد شده است، خوانده شود.

9- هر یک از اذکار "سبْحان اللّه" ، "الْحمْدللّه" ، "اللّه اکْبر" و "لا اله الا اللّه" صد مرتبه گفته شود، تا خداوند تعالى گناهان گذشته او را بیامرزد و برآورد حاجت‌هاى دنیا و آخرت او را.

10- شیخ در مصباح از ابویحیى در ضمن خبرى در فضیلت شب نیمه شعبان روایت کرده که از مولاى خودم حضرت صادق علیه السلام پرسیدم که بهترین دعاها در این شب چیست؟ فرمود: پس از آن که بجا آوردى نماز عشا را، دو رکعت نماز اقامه کن که در رکعت اول حمدو سوره قلْ یا ایّها الْکافرون خوانده شود و در رکعت دوم حمد و سوره توحید خوانده شود. پس از سلام، تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها گفته شود. پس از آن این دعا خوانده شود:

یا منْ الیْه ملْجاء الْعباد فى الْمهمّات و الیْه یفْزع الْخلْق فى الْملمّاتیا عالم الْجهْر والْخفیّات و یا منْ لا تخْفى علیْه خواطر الاْوْهام و تصرّف الْخطرات یا ربّ الْخلایق والْبریّات یا منْ بیده ملکوت الاْرضین والسّموات انْت اللّه لا اله الاّ انْت امتّ الیْک بلا اله الاّ انْت فیا لا اله الاّ انْت اجْعلْنى فى هذه اللّیْلة ممّنْ نظرْت الیْه فرحمْته و سمعْت دعاّئه فاجبْته و علمْت اسْتقالته فاقلْته و تجاوزْت عنْ سالف خطیئته و عظیم جریرته فقد اسْتجرْت بک منْ ذنوبى و لجاْت الیْک فى ستْر عیوبى اللّهمّ فجدْ علىّ بکرمک و فضْلک واحْططْ خطایاى بحلْمک و عفْوک و تغمّدْنى فى هذه اللّیْلة بسابغ کرامتک واجْعلْنى فیها منْ اوْلیاّئک الّذین اجْتبیْتهمْ لطاعتک واخْترْتهمْ لعبادتک و جعلْتهمْ خالصتک و صفْوتک اللّهمّ اجْعلْنى ممّنْ سعد جدّه و توفّر من الْخیْرات حظّه واجْعلْنى ممّنْ سلم فنعم و فاز فغنم واکْفنى شرّ ما اسْلفْت واعْصمْنى من الاْزدیاد فى معْصیتک و حبّبْ الىّ طاعتک و ما یقرّبنى منْک و یزْلفنى عنْدک سیّدى الیْک یلْجاء الْهارب و منْک یلْتمس الطّالب و على کرمک  یعوّل الْمسْتقیل التّائب ادّبْت عبادک بالتّکرّم و انْت اکْرم الاْکْرمین و امرْت بالْعفْو عبادک و انْت الْغفور الرّحیم اللّهمّ فلا تحْرمْن ما رجوْت منْ کرمک ولا تؤْیسْنى منْ سابغ نعمک ولا تخیّبْنى منْ جزیل قسمک فى هذه اللّیْلة لاهْل طاعتک واجْعلْنى فى جنّةٍ منْ شرار بریّتک ربّ انْ لمْ اکنْ منْ اهْل ذلک فانْت اهْل الْکرم والْعفْو والْمغْفرة و جدْ علىّ بما انْت اهْله لا بما اسْتحقّه فقدْ حسن ظنّى بک و تحقّق رجاّئى لک و علقتْ نفْسى بکرمک فانْت ارْحم الرّاحمین و اکْرم الاْکْرمین اللّهمّ واخْصصْنى منْ کرمک بجزیل  قسمک واعوذ بعفْوک منْ عقوبتک واغْفر لى الّذنْب الّذى یحْبس علىّ الْخلق و یضیّق علىّ الرّزْق حتّى اقوم بصالح رضاک و انْعم بجزیل عطاّئک واسْعد بسابغ نعْماّئک فقدْ لذْت بحرمک و تعرّضْت لکرمک واسْتعذْت بعفْوک منْ عقوبتک و بحلْمک منْ غضبک فجدْ بما سئلْتک وانلْ ما الْتمسْت منْک اسْئلک بک لابشىءٍهو اعْظم منْک

پس به سجده مى روى و 20 مرتبه یا ربّ ، 7 مرتبه یا اللّه، 7 مرتبه لاحوْل ولا قوّة الاّ باللّه،10 مرتبه ما شآء اللّه، 10 مرتبه لاقوّة الاّ باللّه، و 10 مرتبه صلوات مى فرستى بر پیغمبر و آل او علیهم السلام و حاجت خود را از خدا بخواه. سوگند به خدا که اگر به سبب این عمل به عدد قطرات باران حاجت بخواهى هر آینه برساند به تو خداوند عزوجل آن حاجت‌ها را به کرم عمیم و فضْل جسیم خود.

11- شیخ طوسى و کفعمى فرموده‌اند که در این شب این دعا خوانده شود:

الهى تعرّض لک فى هذا اللّیْل الْمتعرّضون و قصدک الْقاصدون و امّل فضْلک و معْروفک الطّالبون و لک فى هذا اللّیْل نفحاتٌ و جواّئز و عطایا و مواهب تمنّ بها على منْ تشاّء منْ عبادک و تمْنعها منْ لمْ تسْبقْ له الْعنایة منْک وها انا ذا عبیْدک الْفقیر الیْک الْمؤمّل فضْلک و معْروفک فانْ کنْت یا مولاى تفضّلْت فى هذه اللّیْلة على احدٍ منْ خلْقک و عدْت علیْه بعائدةٍ منْ عطْفک فصلّ على محمّدٍ وآل محمّدٍ الطّیّبین الطّاهرین الْخیّرین  الْفاضلین وجدْ علىّ بطولک و معْروفک یا ربّ الْعالمین و صلّى اللّه على محمّدٍخاتم النّبیّین و اله الطّاهرین و سلّم تسْلیماً انّ اللّه حمیدٌ مجیدٌ اللّهمّ انّى ادْعوک کما امرْت فاسْتجبْ لى کما وعدْت انّک لا تخْلف الْمیعاد.

و این دعائیست که در سحرها در عقب نماز شفع خوانده مى شود.

12- بجا آورده شود سجده‌ها و دعاهایى را که از رسول خدا صلى الله علیه و آله روایت شده که در سجده می‌گفتند:

سجد لک سوادى و خیالى و آمن بک فؤادى هذه یداى و ماجنیْته على نفْسى یا عظیم [عظیماً] ترْجى لکلّ عظیمٍ اغْفرْ لى الْعظیم فانّه لایغْفرالذّنْب الْعظیم الا الرّبّ الْعظیم

پس، از سجده سر برمی‌داشتند و دوباره به سجده می‌رفتند و می‌گفتند:

اعوذ بنور وجْهک الّذى اضائتْ له السّموات والاْرضون وانْکشفتْ له الظّلمات و صلح علْیْه امر الاْوّلین والاْخرین منْ فجاءة نقمتک و منْ تحْویل عافیتک و منْ زوال  نعْمتک اللّهمّ ارْزقْنى قلْباً تقیّاً نقیّاً و من الشّرْک بریئاً لا کافراً ولا شقیّاً

سپس بر خاک می‌نهاد دو طرف صورت خود را و می‌گفت: عفّرْت وجْهى فى التّراب  و حقّ لى انْ اسْجد لک.

پس از این اعمال رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود امشب شبى است که در آن قسمت مى شود روزی‌ها، و در آن نوشته مى شود اجلْ‌ها، و در آن نوشته مى شود روندگان به حج. همانا خداى تعالى در این شب مى آمرزد از بندگان خود، بیشتر از عدد موهاى بزهاى قبیله کلْب و مى فرستد خداى تعالى ملائکه خود را از جانب آسمان به سوى زمین در مکه.

13- نماز جناب جعفر را به جا آورده شود.

14- بجا آورده شود نمازهاى این شب، از جمله نمازی که روایت کرده ابویحیى صنْعانى از حضرت باقر و صادق علیهماالسّلام و هم روایت کرده‌اند از آن دو بزرگوار سى نفر از کسانى که مورد وثوق و اعتماد است به ایشان که آن دو بزرگوار فرمودند ::

که هرگاه شب نیمه شعبان شد پس بجا آور چهار رکعت نماز، بخوان در هر رکعت حمد و قلْ هو اللّه احدٌ صد مرتبه پس چون فارغ شدی بگو :

اللّهمّ انّى الیْک فقیرٌ ومنْ  عذابک خائفٌ مسْتجیرٌ اللّهمّ لا تبدّلْ اسْمى ولا تغیّرْ جسْمى ولاتجْهدْ بلاّئى ولا تشْمتْ بى اعْداّئى اعوذ بعفْوک منْ عق ابک و اعوذ برحْمتک منْ عذابک و اعوذ برضاک منْ سخطک و اعوذبک منْک جلّ ثناّؤک انْت کما اثْنیْت على نفْسک و فوْق ما یقول الْقآئلون.

امام باقر علیه السلام فرمودند:

شب نیمه‌ی شعبان بعد از لیله القدر، برترین شب‌هاست. خداوند در آن شب فضل خود را به بندگان عطا می‌فرماید و ایشان را به کرم خویش می‌آمرزد.

پس در تقرب جستن به سوی خدای تعالی کوشش کنیدزیرا خداوند به ذات مقدسش قسم یاد فرموده است که هیچ سائلی را در آن شب از درگاه خود دست خالی برنگرداند مادامی که خواسته‌ی او معصیت نباشد و خداوند آن شب را به ما اختصاص داده است. پس در دعا و ثنا بر خدای تعالی در آن شب کوشش نمایید.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: در شب نیمه‌ی شعبان روزی‌ها تقسیم می‌شود و عمر مردم معین می‌گردد و روندگان به حج نامشان نوشته می‌شود و خدای تعالی در خلق خود افراد بیشماری را می‌آمرزد.

دعای شب نیمه‌ی شعبان

هر کس در شب نیمه‌ی شعبان 21 مرتبه این دعا را مابین نماز مغرب و عشاء، قبل از آنکه سخنی بگوید بخواند، تا شب نیمه‌ی شعبان سال بعد به فرمان خدا، هیچ مکروهی به او نرسد و اگر عمر او تمام شده باشد، خداوند عمر دوباره به او کرامت فرماید.

بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم انک علیم حلیم ذو اناة و لا طاقة لنا بحکمک یا الله یا الله یا الله، الامان الامان الامان من الطاعون و الوباء و موت الفجأة و سوء القضاء و شماتة الاعداء، ربنا اکشف عنّا العذاب انا موقنون برحمتک یا ارحم الراحمین. (از کتاب عنوان الکلام مرحوم ملا محمدباقر فشارکی ص 210)

قرائت قرآن در شب نیمه‌ی شعبان

هر کس در شب نیمه‌ی شعبان سه مرتبه سوره‌ی یاسین را بخواند، مرتبه‌ی اول به نیت طول عمر، مرتبه‌ی دوم به نیت توانگری و مرتبه‌ی سوم به نیت دفع بلیات، در آن سال از آفات و فقر در امان می‌ماند و عمر او طولانی می‌گردد. پس از تمام کردن سوره در هر مرتبه دعای زیر را با تضرّع بخواند:

بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم یا ذالمنّ لا یمنّ علیک یا ذالطّول لا اله الا انت، انت ظهر اللاجین و جار المستجیرین و امان الخائفین ان کنت شقیّاً محروماً مقْتراً فی الرزق، فامح فی امّ الکتاب شقاوتی و حرمانی و اقتار رزقی و اثبتنی عندک مرزوقاً موفّقاً للخیرات، فانک قلت فی کتابک المنزل یمحوالله ما یشاء و عنده امّ الکتاب.

زیارت امام حسین علیه السلام در شب نیمه‌ی شعبان

باید دانست که زیارت سیدالشهداء علیه‌السلام در شب نیمه‌ی شعبان بسیار سفارش شده است و ساده‌ترین زیارت که می‌توان در همه وقت آن حضرت را به آن زیارت نمود آن است که سه مرتبه بگویی: صلی الله علیک یا ابا عبدالله و یا اینکه بگویی: السلام علیک یا اباعبدالله السلام علیک و رحمة الله و برکاته که خداوند سلام تو را به آن حضرت می‌رساند.

روز نیمه‌ی شعبان

روز نیمه‌ی شعبان روز میلاد باسعادت امام زمان حضرت حجة ابن الحسن العسکری عجل تعالی فرجه الشریف است و بسیار شایسته است زیارت آن حضرت و دعا کردن بر فرج آن حضرت و درخواست از خداوند برای تعجیل در ظهور آن بزرگوار.

چگونگی دعا کردن بر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف

اول: از خداوند بخواهیم که در فرج آن حضرت تعجیل کند مثل اینکه بگوییم:

اللهم عجل لولیک الفرج یا بگوییم اللهم عجل فرج ولیک

دوم: اگر کسی برای ظهور و فرج آن بزرگوار دعا کرد آمین بگوییم.

سوم: از خداوند بخواهیم که فرج آل محمد را نزدیک گرداند.

چهارم: فرج و گشایش در امر همه‌ی مؤمنین را از خداوند بخواهیم.

پنجم: از خداوند درخواست کنیم که اسباب و مقدمات ظهور آن حضرت را فراهم کند.

ششم: از خداوند بخواهیم که گناهانی که سبب به تأخیر افتادن فرج آن حضرت شده است را بیامرزد.

هفتم: نابودی دشمنان آن حضرا را از خداوند بخواهیم.

هشتم: از خداوند بخواهیم تا با ظهور امام زمان علیه السلام قلب آن حضرت و قلب مقدس حضرت سیدالشهداء و قلوب مؤمنین را تشفّی دهد.

یا رب الحسین اشف صدر الحسین بظهور الحجه

یا رب الحجة اشف صدر الحجة بظهور الحجة

یا رب المؤمنین اشف صدور المؤمنین بظهور الحجة