اگر دندان بر اثر ضربه ناگهانی از فک خارج شد، چه کنیم؟

چند روز پیش خبر یک حادثه فوتبالی را در سایت دندانه منتشر کردیم که در طی آن دندان یک بازیکن فوتبال بر اثر ضربه دست بازیکن حریف در جا خارج شده و به هوا پرتاب شده بود.

ماجرا از این قرار بود که در دیدار تیم‌های فوتبال ویگان و کوئینزپارک رنجرز در مرحله پلی آف نیمه نهایی دسته اول انگلیس درست در همان زمانی که گرنی اونیل، هافبک ۳۰ ساله رنجرز برای تصاحب توپ به آسمان پرید، بازیکن اسکاتلندی ویگان، مالونی نیز به هوا بلند شد. در همین حین بازیکن ویگان با آرنج ضربه‌ای به صورت بازیکن رنجرز کوبید که باعث شد دندان این بازیکن کنده شود و به آسمان بپرد!

جالب اینکه عکاسان حاضر در جریان مسابقه توانستند به خوبی این صحنه را ثبت کنند؛ به شکلی که چندین عکس از لحظه حادثه و پرواز دندان اونیل در آسمان در خبرگزاری‌ها منتشر شد.

در چنین مواردی همیشه این سوال به ذهن می‌رسد که با دندان خارج شده از فک چه می‌توان کرد؟ آیا این دندان شانسی برای بقا دارد؟ در این صورت باید چه اقداماتی برای نجات دندان انجام داد و چگونه ان را به کلینیک یا مطب دندان‌پزشکی رساند؟

گاه پیش می‌آید که در جریان حوادث یا تصادف‌ها، یک یا چند دندان از داخل فک خارج می‌شود و اصطلاحا بیرون می‌پرند. به خصوص با شروع تعطیلات و بیشتر شدن فعالیت‌های ورزشی و بازی کودکان مانند دوچرخه سواری و فوتبال، شیوع این حادثه ناگوار بیشتر می‌شود.

به حالتی که دندان به طور کامل از ساکت دندانی فک خارج شود اوالسیون (Avulsion) می‌گویند. همه افراد به خصوص والدین بهتر است برای مواجهه با چنین حوادثی آمادگی داشته باشند. Avulsionاز معدود اورژانس‌های دندان‌پزشکی است که در مواجهه با آن، سرعت عمل مراجعه کننده و دندان‌پزشک در نتایج درمان اهمیت بسیاری دارد. نکاتی که به آن‌ها اشاره می‌شود، مواردی هستند که در مواجهه با این حادثه می‌تواند یاریگر شما باشد:

قبل از هر کاری سعی کنید فرد آسیب دیده را آرام کنید. فرد آسیب دیده مخصوصا کودکان، نیاز دارند که در بروز چنین حوادثی توسط اطرافیان، آرام شوند.

دندان را پیدا کنید و آن را از ناحیه تاج (قسمت سفید) بردارید. از لمس ریشه خوداری کنید. دندان معمولن در محل بروز حادثه می‌تواند پیدا شود ولی گا‌ها دندان داخل ساکت خود در فک (بالا) فرو رفته است و به همین دلیل ممکن است به نظر برسد که از جایش خارج شده است.

اگر دندانی که پیدا کرده‌اید، کثیف شده است آن را زیر آب روان سرد به مدت ده ثانیه بشویید و بعد آن را در محل خود جایگذاری کنید. با یک دستمال تمیز دندان را در محل با گاز گرفتن ثابت نگه دارید.

اگر امکان قرار گرفتن دندان در محل وجود ندارد یا قادر به انجام آن، به علت عدم همکاری فرد ضربه دیده نیستید، آن را داخل شیر قرار دهید. محلول‌های مخصوصی هم ممکن است در کیت‌های اورژانس برای همین کار وجود داشته باشند که در صورت دسترسی به آن‌ها از شیر بهترند. اگر شیر هم در دسترس نبود داخل دهان (فرد ضربه دیده یا حتی خودتان!) می‌توانید بین دندان‌های آسیا و گونه، دندان را تا رسیدن به دندانپزشک، نگهداری کنید. بزاق داخل لیوان هم گزینه دیگر برای نگه داشتن دندان است. بنابراین از آب برای نگه داشتن دندان استفاده نکنید.

در سریع‌ترین زمان ممکن، به یک مرکز اورژانس دندانپزشکی مراجعه کنید. در صورتی که سریع خود را به دندانپزشک برسانید، این شانس وجود دارد که دندان دوباره سر جایش قرار گیرد.

دندانپزشک بر حسب شرایط تکاملی دندان (انتهای ریشه باز یا انتهای بسته) و زمانی که دندان بیرون از حفره بوده است (کمتر از یک ساعت و یا بیشتر از یک ساعت) در مورد درمان‌های مورد نیاز برای دندان خارج شده تصمیم می‌گیرد.

آنتی بیوتیک‌های تجویز شده توسط دندانپزشک، باید به طور مرتب مصرف شوند. غذاهای نرم به مدت حداقل دوهفته مصرف شوند و دهان روزانه دوبار با دهانشویه تجویز شده توسط دندانپزشک (کلرهگزیدین ۰. ۱ درصد) شست و شو داده شود. در طول بهبودی هم از مسواک‌های نرم برای مسواک زدن استفاده شود.

کودکانی که دندان‌ها در اثر ضربه از محلش خارج می‌شوند، باید از نظر ایمنی به بیماری کزاز بررسی شوند و در صورتی که واکسن آن‌ها کامل نشده است، از دوز یادآور استفاده شود.

معاینات و بررسی‌های رادیوگرافیگ در طولانی مدت لازم است ادامه پیدا کند. دندانپزشک ممکن است، ملاقات‌هایی را در طول هفته‌ها و ماه‌های آینده تعیین کند که مراجعات باید حتما در این زمان‌ها ادامه پیدا کند.

نوشته دکتر علی مرسلی

منبع: بانک اطلاعات دندانپزشکی ایران